O CAMIÑO PORTUGUÉS DO NORTE
Este camiño é unha variante do Camiño Portugués pola costa e que atravesa a parroquia dende a fronteira coa limítrofe parroquia de Vincios, do Concello de Gondomar. A descrición que se dá a continuación é a tomada nun primeiro caso da Guía da Asociación de Amigos dos Pazos, de Juan Manuel López-Chaves Meléndez, da terceira edición que fixo o Concello de Vigo no ano 1993 logo dun traballo de investigación e recuperación deste trazado que coincide co chamado Camiño Real e nalgún caso con calzadas romanas.
Cómpre dicir que o Camiño trazouse nun momento no que aínda non se recoñecía o Camiño pola Costa actual, daquela este foi un primeiro intento de dalo a coñecer e comezar a súa difusión. Imos ver as imaxes tomadas da Guía acompañadas da tradución do texto ao galego.
TRAZADO POLA PARROQUIA
Guía da Asociación de Amigos de los Pazos
Ao pasar polo barrio da Rocha apréciase, pola antigüidade das súas casas e portalóns, que estamos no vello camiño real, como así o denominan os máis anciáns; o camiño discorre paralelo ao río Zamáns cuxo leito é unha profunda garganta e así chegamos á ponte do Muiño Gaiteiro, cruzando a carretera que vai a Chandebrito antigamente enlousada en todo o seu trazado.
Antes de chegar a Lavacornos atopámonos con dous posibles pasos: o tradicional, de difícil acceso na actualidade, e, uns vinte metros máis arriba, unha ampla trocha aberta coas obras da autoestrada; un pouco máis adiante, esas mesmas obras, deixaron ao descuberto, en todo o seu esplendor, coas súas grandes laxas e sinalización de distancias, o camiño real. Este tramo lévanos ao municipio de Vigo cuxo comezo sinálao unha mouteira do século XVII en cuxo inscrición pode lerse " Baladares" (1); mouteira recuperada e reinstalado grazas a unha acción de defensa dos Amigos dos Pazos. Pasado o campo de fútbol e cruzando a estrada de Monte Alba, PO-330 (Vigo-Vincios), accedemos ao camiño dá Costa, hoxe asfaltado e e a uns cen metros, tomamos á esquerda o camiño que, tras un breve percorrido, pasando unha fonte e a canle da traída de augas, chega á estrada da Levada e agora á dereita, de novo o camiño deixando a á esquerda as ruínas da "casa do peregrino" albergue que debeu pertencer á Orde de Malta de Castrelos.
Por unha pequena ponte deixamos atrás o Lavadoiro de Cortes, o camiño de Sobreira, de novo hórreos e casas antigas e os de Longares e Canizo lévannos á estrada PO·330, por la que hai que camiñar brevemente.
Neste tramo o camiño vese seriamente danado na actualidade polo paso da Autovía VG- 20, polo que é mais recomendable o traxecto pola Igrexa Parroquial de Valladares
O Camiño de Cañotais vese cortado por unha nova estrada que desemboca na estrada de Beade, onde se sitúa o Grupo Escolar Otero Pedraio, tomamos á dereita a dirección a Castrelos, polo que era, no seu tempo, o camiño real a Tui, deixando á esquerda unha fábrica de granito e, por esa mesma man, ascendemos a un calvario e uns metros máis adiante un fermoso cruceiro, do século XVII en cuxo capitel aparecen a Cruz de Malta e cinco cunchas de peregrino, sinalando estas últimas o paso do Camiño de Santiago polo mesmo que, ademais, é a antesala da igrexa de Sta. Maria de Castrelos (século XII), quizais o exemplar máis interesante e importante do románico rural galego, antiga encomenda da Orde de Malta.
Desde o atrio un fermoso panorama, aos pés o parque, xardíns e Pazo Quiñones de León (século XVII), cuxa visita é obrigada e, ao fondo, a gran cidade. Quen desexe visitar o pozo deben baixar polas escaleiras existentes fronte ao atrio e despois seguir polo roteiro alternativo da rúa Baixada á Igrexa e seguindo as frecha pásase polo Pazo da Pastora (século XVIl) para chegar á Gran Vía.
